Polisa na życie dla członka zarządu jako element wynagrodzenia – korzyści i ryzyka

Dobry zarząd w przedsiębiorstwie jest na wagę złota. Jak zapewnić sobie usługi menedżerów o wysokich kompetencjach i jak ich zatrzymać?

Na powyższe pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. W związku z odpłatnością pracy oraz, co do zasady, świadczenia usług można przyjąć, że najlepszym sposobem jest wynagrodzenie. Może ono przyjąć jednak bardzo zróżnicowane formy. Podstawową będzie naturalnie zapłata w pieniądzu. Pozostałe przybierają najczęściej kształt różnorakich świadczeń w naturze bezpośrednio ze strony zatrudniającego lub też świadczeń zakupionych u podmiotów zewnętrznych. Ich łącznym zasadniczym celem jest zapewnienie fachowcowi komfortu oraz związanie z usługobiorcą / pracodawcą.

Jednym z takich świadczeń zewnętrznych na rzecz członka zarządu, które zdobywa coraz szersze praktyczne zastosowanie, jest polisa ubezpieczeniowa na życie i to na niej oprze się niniejsze opracowanie.

Nie należy mylić tego rodzaju polis menedżerskich na  życie z ubezpieczeniami D&O (Directors and Officers) chroniącymi osoby zarządzające przedsiębiorstwami, w zależności od zawartej umowy, od skutków roszczeń odszkodowawczych związanych z wykonywaną funkcją, z pokryciem kosztów obrony w postępowaniach karnych, karno-skarbowych, administracyjnych czy też cywilnych.

Podstawowe elementy polisy

Kluczowym elementem każdej polisy ubezpieczeniowej jest ochrona przed negatywnymi konsekwencjami zdarzeń losowych. W przypadku członka zarządu, który jest osobą fizyczną, najcenniejszymi dobrami zarówno dla niej samej, jak i dla spółki są jej zdrowie i życie. I jak wynika ze stanowisk prezentowanych przez Krajową Informację Skarbową (KIS), wydatki spółki poniesione z tytułu składek na polisę ubezpieczeniową przewidzianą na wypadek utraty zdrowia lub życia, mogą być kosztem uzyskania przychodu przy zachowaniu przesłanek z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (ustawa o CIT), z zastrzeżeniem wyłączeń wskazanych w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT.

Dopuszczalność zaliczenia składki w koszty uzyskania przychodów

Zatem aby wydatek spółki z tytułu polisy, stanowił dla niej koszt uzyskania przychodu, musi spełnić następujące warunki:

1. poniesienie go przez podatnika (spółkę),
2. poniesienie go w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów lub w celu wpływu na wielkość osiągniętych przychodów,
3. definitywność rozumiana jako nieodwracalność,
4. związek z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,
5. właściwe udokumentowanie,
6. pozostawanie poza wydatkami, których nie uważa się za koszty uzyskania przychodów zgodnie z wyszczególnieniem z art. 16 ust. 1 ustawy o CIT.

Wśród wskazanych przesłanek znalazło się poniesienie wydatku na polisę w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów lub w celu wpływu na wielkość osiągniętych przychodów oraz związek z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą.

Można przyjąć w tym względzie, że wydatki ponoszone tytułem ubezpieczenia na życie członka zarządu są pośrednio związane z prowadzoną przez spółkę działalnością. Ubezpieczenie ma być ekwiwalentem za wykonywaną pracę na rzecz spółki oraz zapewnić mu ochronę podczas wykonywania czynności związanych z wykonywanymi obowiązkami. Dodatkowo ma ono pełnić funkcję motywującą go do prowadzenia spraw spółki. Płacone przez spółkę składki na ubezpieczenie członka zarządu co do zasady można uznać więc za wydatki ponoszone w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Ma to miejsce tym bardziej, jeżeli ubezpieczony członek zarządu jest jedyną osobą piastującą funkcję w organie.

Dodatkowym wzmocnieniem powyższego związku przychodów spółki z zatrudnieniem menedżera oraz jego wynagrodzeniem może być uzasadnienie tej formy wynagrodzenia menedżera przez organ właścicielski lub nadzorczy potrzebą budowania lojalności menedżera wobec spółki oraz wzmocnienia jego stosunku służbowego, a także w składanej kandydatowi ofercie zatrudnienia. Może znaleźć to zastosowanie głównie w sytuacjach, gdy menedżer nie jest osobą powiązaną ze spółką właścicielsko, choć organy informacji skarbowej uznają za prawidłowe także sytuacje, gdy składka ubezpieczeniowa jest świadczeniem podatnika na rzecz członka zarządu będącego udziałowcem spółki, w tym zakresie wymaga to jednak zweryfikowania pod kątem wyłączeń z kosztów uzyskania przychodu zawartych w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT.

Pozaochronne składniki polisy

Zgodnie ze stanowiskami KIS zawartymi w interpretacjach indywidualnych prawa podatkowego, polisa opłacana przez spółkę na rzecz członka zarządu, której opłacenie może być uzasadnione z punktu widzenia przychodów spółki, nie musi być prostym produktem ubezpieczeniowym obejmującym jedynie zasadnicze elementy świadczenia ubezpieczyciela polegające na zapłacie umówionej sumy pieniężnej, renty lub innego świadczenia w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku w życiu osoby ubezpieczonej.

Stosownie do uznanych za prawidłowe stanowisk podatników, polisa może być powiązana z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, w którym środki będą inwestowane zgodnie z polityką inwestycyjną towarzystwa ubezpieczeniowego. Ubezpieczenie na życie może być także połączone z gwarantowaną emeryturą i umożliwiać swobodne dysponowanie środkami wpłaconymi z tytułu składek do wysokości np. 80 % tych składek. Z pewnością takie mechanizmy czynią ten produkt ubezpieczeniowy znacznie bardziej atrakcyjnym, pozwalają bowiem na uzyskanie przez członka zarządu, np. po jego odwołaniu lub rezygnacji, dodatkowego bonusu w postaci wypłaty środków pochodzących ze składek uiszczonych przez byłego już usługobiorcę.

Podsumowanie

Polisa chroniąca zdrowie i życie menedżera połączona z mechanizmem inwestycyjnym to coraz częstsze rozwiązanie mające na celu zapewnienie relacji opartej na lojalności, z jednoczesnym umożliwieniem menedżerowi uzyskania dodatkowej gratyfikacji pieniężnej ze środków zainwestowanych przez ubezpieczyciela lub w ramach wypłaty części kapitału polisy. Przy spełnieniu warunków ustawowych, wydaje się być dla spółki także rozwiązaniem korzystnym podatkowo.

Aby to rozwiązanie było ponadto stabilne, należy oprzeć je na udzielonej przez KIS interpretacji przepisów prawa podatkowego.  W przypadku zainteresowania wprowadzeniem właściwych rozwiązań w powyższym względzie, zachęcamy do skorzystania z profesjonalnego wsparcia prawnego.