Wśród grupy pracowników powyżej 50 roku życia często widoczny jest wysoki poziom stresu. Sytuacja na rynku oraz kolejno pojawiający się młodzi etatowcy stanowią główny powód, przez który spotyka się ze zmartwieniem ze strony starszego pokolenia. Budzi się w nich niepewność czy zdołają utrzymać posadę do ukończenia wieku emerytalnego.
Rozwiązanie w tym zakresie przynoszą regulacje prawne, zapisane w kodeksie pracy. Przewiduje on tzw. ochronę przedemerytalną, kiedy to konkretna grupa nie może zostać zwolniona z pracy przed przejściem na emeryturę zarówno normalną, jak i przedwczesną (niektóre grupy zawodowe np. górnicy, służby mundurowe). Dotyczy to wszystkich osób, którym brakuje nie więcej niż 4 lata do tego wieku. Należy jednak zwrócić uwagę czy stosuje się to we wszystkich przypadkach pracowników?
Kto może skorzystać z ochrony przedemerytalnej?
Kodeks pracy wskazuje formę zatrudnienia, jako główny wyznacznik przyznawania ochrony przed osiągnięciem wieku emerytalnego. Prawo to dotyczy osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. Tym samym nie liczy się wymiar etatu. Również pracownicy posiadający odpowiednie umowy u różnych pracodawców, podlegają ochronie przedemerytalnej.
W przypadku, kiedy to zostanie naruszone prawo pracownika do ochrony przedemerytalnej (z pominięciem wyjątków) należy niezwłocznie podjąć kroki prawne. Nieuzasadnione zwolnienie jest podstawą do wniesienia oskarżenia i dochodzenia swoich praw przed sądem pracy. Art. 264 k.p. wskazuje, że pracownik może złożyć odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę, a tym samym żądać wypłaty odszkodowania lub przywrócenia na utracone stanowisko.
Zakres ochrony przedemerytalnej
Najważniejszym prawem przysługującym pracownikom w trakcie obowiązywania okresu ochrony przedemerytalnej, jest niedopuszczenie do zwolnienia ich. Oprócz tego pracodawca nie może zmienić zarówno warunków zatrudnienia, jak i wynagrodzenia, jej wielkości. Tym samym prawo zakazuje w trakcie trwania tego czasu praktyki jak np. zmiana wymiaru etatu lub odebranie dodatku funkcyjnego.
Nie dotyczy to sytuacji, kiedy w firmie zaszły zmiany w obrębie całej struktury, czyli wszyscy pracownicy lub konkretna grupa będą otrzymywali wynagrodzenie na nowych warunkach oraz formie.
Prawa pracownika-emeryta
Jeżeli pracownik osiągnął wiek emerytalny, a nadal pozostaje na swoim stanowisku nie może zostać zostać zwolniony, jeżeli pracodawca jako powód wskazuje nabycie uprawnień do pobierania świadczeń. Możliwe jest to wyłącznie w przypadkach, kiedy to dochodzi do nie wypełniania obowiązków zawodowych, częstych zwolnień L4 lub innych wyjątków wskazanych przez kodeks pracy.
Wyjątki uchylenia ochrony przedemerytalnej
Sama ochrona przedemerytalna nie stanowi formą obrony pracownika przed pociągnięciem do poniesienia konsekwencji za swoje czyny lub uchybienia. Pracodawca posiada prawo wręczenia wypowiedzenia bez jakichkolwiek konsekwencji w szczególnych wyjątkach, wskazanych przed kodeks pracy.
Przypadki, kiedy wiek pracownika przestaje mieć znaczenie, najczęściej dotyczą niedopełnienia obowiązków zawodowych. W momencie, kiedy zostanie przyłapany na spożywaniu alkoholu lub pełnienia czynności służbowych pod wpływem używek lub środków odurzających, możliwe jest jego dyscyplinarne zwolnienie.
Również w sytuacji, kiedy pracodawca dowie się o jednoczesnym pobieraniu przez pracownika świadczeń emerytalnych oraz wynagrodzenia za pracę, może wręczyć wypowiedzenie. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku osób, które otrzymują jednocześnie rentę na skutek niezdolności do pracy, nadal pełniąc czynności zawodowe. Tym samym posiadając orzeczenie lekarskie, stwierdzające brak możliwości dalszego wykonywania pracy, można uchylić czas ochronny i wręczyć wypowiedzenie.
Kolejnym wyjątkiem, wymienionym w kodeksie jest przypadek likwidacji zakładu pracy lub stwierdzenia jego upadłości. Pracodawca ma możliwość wręczenia wypowiedzenia, bez konsekwencji. Sam pracownik posiada prawo do przyznania mu świadczeń z tytułu przedwczesnej emerytury.
Wypowiedzenie umowy a ochrona przedemerytalna
Należy podkreślić, że okres ochronny rozpoczyna się wraz z osiągnieciem odpowiedniego wieku. Tym samym nawet dzień przed urodzinami pracodawca posiada prawo, aby zwolnić pracownika. Praktyka ta możliwa jest, gdyż pod uwagę brana jest data dostarczenia dokumentu, a nie okres, który będzie obejmował wypowiedzenie. Trzeba o tym pamiętać, zwłaszcza przed rozpoczęciem ubiegania się o odszkodowanie.
