Każdy przedsiębiorca zobowiązany jest do opłacenia składek na ubezpieczenie społeczne. Mogą one być dobrowolne lub obowiązkowe. Polskie prawo jasno określa podmioty, które są zobowiązane do opłacenia konkretnych składek ZUS. Ważne jest także ich terminowe uregulowanie.
Jakie są zasady opłacania składek ZUS?
Z dniem 1 stycznia 2022 roku zmieniły się terminy, w których należy opłacać składki ZUS. Obecnie obowiązujące przepisy określają poniższe daty:
- do 5 dnia następnego miesiąca dla jednostek oraz zakładów budżetowych;
- do 15 dnia następnego miesiąca dla płatników, którzy posiadają osobowość prawną – dotyczy to np. spółek z o.o., spółek akcyjnych, fundacji, spółdzielni, stowarzyszeń;
- do 20 dnia następnego miesiąca – termin ten obowiązuje pozostałych płatników składek.
W tych terminach składki muszą zostać opłacone i zaksięgowane na koncie ZUS-u. W sytuacji, kiedy termin płatności przypada na dzień wolny od pracy, wówczas składki należy opłacić w pierwszym dniu roboczym następującym po dniu wolnym.
Jakie składki ZUS są obowiązkowe?
Celem opłacania składek ZUS jest zapewnienie bezpieczeństwa socjalnego osobom, które z powodu określonych zdarzeń losowych nie są w stanie utrzymać się z pracy.
Rodzaje składek ZUS:
- ubezpieczenie emerytalne;
- ubezpieczenie rentowe;
- ubezpieczenie chorobowe;
- ubezpieczenie wypadkowe.
W zależności od sytuacji zawodowej bądź społecznej, ubezpieczenia społeczne dzieli się na: obowiązkowe, dobrowolne lub nieobejmujące.
W przypadku osób zatrudnionych na umowie o pracę wszystkie składki ZUS są obowiązkowe. Osoby pracujące na zlecenie płacą ubezpieczenie: emerytalne, rentowe i chorobowe. Te same składki są obowiązkowe w przypadku pozarolniczej działalności lub współpracy przy jej prowadzeniu.
Obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne oraz rentowe (chorobowe i wypadkowe – nie obejmują) występują w sytuacji, kiedy dana osoba:
- pobiera zasiłek macierzyński bądź zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego;
- przebywa na urlopie wychowawczym, nie mając prawa do emerytury bądź renty lub też innych tytułów do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych;
- pobiera świadczenie pielęgnacyjne;
- pobiera specjalny zasiłek opiekuńczy bądź zasiłek dla opiekuna;
- jest członkiem rady nadzorczej, pobierając wynagrodzenie za pełnienie tej funkcji.
Z kolei osobę duchowną obowiązują ubezpieczenia: rentowe, emerytalne oraz wypadkowe.
Co ważne, jeżeli dana osoba nie jest objęta obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnymi oraz rentowymi, wówczas może przystąpić do nich dobrowolnie, jednak nie dotyczy to ubezpieczenia wypadkowego i chorobowego.
Ubezpieczenie wypadkowe obejmuje, jeżeli dana osoba ma ubezpieczenie rentowe i emerytalne. Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe można uzyskać tylko w sytuacji, gdy dana osoba jest objęta obowiązkowymi ubezpieczeniami: emerytalnym i rentowym.
Z jakich składek można zrezygnować?
Przedsiębiorca nie ma możliwości zrezygnować z opłacania obowiązkowych składek na ubezpieczenie społeczne, może natomiast dokonać rezygnacji z dobrowolnie opłacanych składek. W praktyce dotyczy to jednak niewielkiej grupy osób, które podlegały ubezpieczeniom: rentowym i emerytalnym, czyli opłacały składki same za siebie. Jednak w rzeczywistości nie miały ku temu obowiązku ustawowego.
Kto jest zwolniony z opłacania wybranych składek?
Osoby pracujące na podstawie umowy o dzieło nie muszą opłacać żadnych składek ZUS. Z kolei pracownicy zatrudnieni na umowie zlecenie, są zwolnieni z ubezpieczenia chorobowego. Jest ono dobrowolne. To samo dotyczy osób prowadzących pozarolniczą działalność
lub współpracują przy jej prowadzeniu. Osoby duchowne również są zwolnione z opłacania składki chorobowej.
Czy mając jednoosobową działalność, trzeba opłacać składki ZUS?
Każdy przedsiębiorca zobowiązany jest do płacenia składek ZUS. W przypadku tzw. małego ZUS-s będą to składki emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz zdrowotne, natomiast w przypadku „dużego ZUS” należy dodać jeszcze Fundusz Pracy. Prowadząc jednoosobową działalność gospodarczą, należy opłacić składki do 20 dnia miesiąca, wykazując je w deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA.
Kiedy płaci się obniżone składki ZUS?
Polskie prawo umożliwia skorzystanie z ulgi dla początkujących przedsiębiorców zakładających własną działalność gospodarczą. W pierwszych pełnych 6 miesiącach jest to ulga na start, natomiast w kolejnych tzw. mały ZUS.
Chcąc skorzystać z ulgi na start, należy spełnić określone warunki, wówczas przedsiębiorca jest zwolniony z obowiązkowych składek społecznych przez 6 miesięcy. Po tym okresie przedsiębiorca może skorzystać z „małego ZUS-u” przez 24 miesiące. Obniżona składka ZUS dla przedsiębiorcy, czyli tzw. preferencyjny ZUS w 2022 roku wynosi:
- 285,71 zł – wraz z dobrowolną składką chorobową;
- 263,59 zł – bez składki chorobowej.
Jakie są konsekwencje nieopłacania składek?
Niedotrzymanie terminu opłaty składek ZUS będzie wiązało się z koniecznością zapłaty odsetek. Ich wysokość zależy od długości okresu liczonego od dnia terminowej zapłaty do momentu dokonania wpłaty wraz z tym dniem. W przypadku, kiedy kwota odsetek nie przekroczy 1% minimalnego wynagrodzenia w danym roku, wówczas zostanie ona anulowana. W 2022 roku jest to 30,50 zł. Za opóźnienie można również otrzymać karę grzywny w wysokości do 5 tys. zł.
Choć dla większości przedsiębiorców comiesięczne opłacanie składek ZUS jest uciążliwym obowiązkiem, to niestety jest konieczne. Warto zatem pamiętać o obowiązujących terminach tak, aby uniknąć odsetek lub kary grzywny.
