Kwestie urlopów powinny interesować nie tylko pracowników, ale także pracodawców. Dość spore rewolucje przynosi 2023 rok, gdyż sporo się zmienia w kwestii urlopów. Warto więc dowiedzieć się, na czym one dokładnie polegają oraz kto może z nich skorzystać.
Zmiany w urlopach – co trzeba wiedzieć?
9 marca 2023 roku opublikowano w dzienniku ustaw nowelizację Kodeksu pracy. Wdraża on dyrektywę work-life balance dotyczącą zachowania równowagi między życiem zawodowym a prywatnym. Nowe przepisy zaczną obowiązywać od 26 kwietnia 2023 roku. Poniżej znajdziesz najważniejsze zmiany, które wprowadzają.
Urlop rodzicielski
Rodzice będą mogli skorzystać z dłuższego urlopu rodzicielskiego. Jego okres wydłuży się aż o dwa miesiące. Będzie wynosił 41 tygodni, a nie jak do tej pory 32. W przypadku ciąży mnogiej okres ten wydłuża się do 43 tygodni. Trzeba jednak wiedzieć, że z tego dodatkowego czasu będą mogli skorzystać tylko ojcowie. Jeśli się na to nie zdecydują, wolne dni przepadną.
Dodatkowa płatna opieka będzie przysługiwała nie tylko osobom, które będą miały do tego prawi w chwili wejścia w życie przepisów. Będą mogli z niej skorzystać także rodzice, których dzieci urodziły się od 2 sierpnia 2022 roku.
Te dwa dodatkowe miesiące będą płatne w 70%. Aby ojciec mógł skorzystać z wolnych dni nie będzie zależne to od tego, czy prawo do urlopu ma także matka.
W życie wchodzi także nowa regulacja obejmująca rodziców dzieci z zaświadczeniem, które stwierdza ciężkie oraz nieodwracalne upośledzenie lub nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu, które pojawiły się w okresie prenatalnym lub podczas porodu. W przypadku urodzenia jednego dziecka taki urlop będzie wynosił 65 tygodni, natomiast dla ciąży mnogiej będzie wydłużony do 67 tygodni.
Urlop opiekuńczy
Dodatkowe dni wolne będą dostępne także dla osób, które nie są rodzicami małych dzieci. Nowe przepisy wprowadzają pięć dni urlopu opiekuńczego. Będzie on bezpłatny. W założeniu będzie go można wykorzystać do zapewnienia opieki lub wsparcia członków rodziny lub osób, z którymi mieszka pracownik.
Aby skorzystać z tego urlopu niezbędne będzie złożenie stosownego wniosku w formie papierowej lub elektronicznej. Trzeba będzie to zrobić najpóźniej w dniu, w którym chce się z niego skorzystać. W takim dokumencie trzeba będzie wskazać:
- Dane osoby wymagającej opieki lub wsparcia,
- Stopień pokrewieństwa z pracownikiem,
- Opis przyczyny skorzystania z takiego urlopu.
Taki wniosek trzeba będzie przesłać do pracodawcy.
Urlop na pilną sprawę rodzinną lub usuwanie szkód po klęsce żywiołowej
To kolejny urlop, z którego można skorzystać w razie wystąpienia nieprzewidzianych zdarzeń rodzinnych. Dwa dni wolnego będzie można przeznaczyć na opiekę nad bliską osobą, która uległa wypadkowi lub zachorowała. Można także przeznaczyć ten urlop na usuwanie skutków klęsk żywiołowych i katastrof. Taki urlop będzie płatny w połowie. Pracownik sam zdecyduje, że skorzysta z niego w formie dwóch całych dni czy też wybierając pojedyncze godziny (łącznie 16 godzin). Trzeba jednak mieć na uwadze, że niezbędne będzie spełnienie szczegółowych wymagań, dlatego tylko nieliczni będą mogli skorzystać z tego urlopu.
Inne zmiany w kodeksie pracy
Nowelizacja przepisów dotyczy nie tylko urlopów, ale także zasad pracy. Szczególne uprawnienia zyskają rodzice dzieci do ósmego roku życia. Taki pracownik nie będzie mógł bez zgody pracować w godzinach nocnych lub nadliczbowych. Pracodawca nie będzie mógł także objąć takiej osoby systemem przerywanego czasu pracy ani delegować poza stałe miejsce zatrudnienia.
Rodzice małych dzieci mają także być lepiej chronieni przez zwolnieniem nie tylko w trakcie urlopu macierzyńskiego lub rodzicielskiego. Ochrona obejmie ich już w momencie złożenia wniosku o taki urlop.
Zmienią się także zasady dotyczące przerw. Obecnie przerwa wynosi 15 minut dla osób pracujących co najmniej sześć godzin. Dzięki zmianom zyskają dodatkowe kwadrans pod warunkiem, że konkretnego dnia pracują więcej niż dziesięć godzin. W przypadku, gdy praca będzie dłuższa nić 16 godzin dziennie, to taki pracownik będzie miał dodatkową 15-minutową przerwę.
Nowe przepisy zakładają również, że pracodawca będzie musiał dokładnie uzasadnić wypowiedzenie umowy zawartej na czas określony. Niezbędna będzie także konsultacja tej decyzji ze związkiem zawodowym, który reprezentuje pracownika. Obecnie funkcjonują takie zasady, ale dotyczą wyłącznie umów na czas nieokreślony. Wszystkie te działania mają na celu większą ochronę pracowników przed zwolnieniami. Takie zmiany nie są korzystne dla pracodawców, którym zależało zazwyczaj na elastycznych warunkach zatrudnienia pracowników, aby w razie problemów można było ich zwolnić.
Każdy pracownik powinien zapoznać się z nowymi urlopami oraz innymi zmianami w kodeksie pracy, aby wiedzieć, kiedy może z nich skorzystać.