Styczeń 2023 r. to dla branży budowlanej ważny miesiąc, w którym wejdą w życie kolejne zmiany w kierunku cyfryzacji postępowania administracyjnego w budownictwie. Na pytanie: Co zmieni się w tym zakresie? – odpowie Karolina Gębka Radca Prawny z Kancelarii Chmura i Partnerzy Radcowie Prawni sp. p.
Należy zaznaczyć, że zmiany będące przedmiotem artykułu w większości zostały uchwalone Ustawą o zmianie ustawy – prawo budowlane oraz innych ustaw z dnia 7 lipca 2022 r. (Dz. U. z 2022 r. poz. 1557), lecz ich wejście w życie zostało odsunięte w czasie do stycznia 2023 r.
W styczniu 2023 r. planowane są również inne zmiany dotyczące chociażby rozszerzenia katalogu inwestycji niewymagających decyzji o pozwoleniu na budowę oraz ograniczenia obowiązku podlegania decyzji o pozwoleniu na użytkowanie, lecz są to kwestie w dalszym ciągu procedowane przez ustawodawcę, toteż w przedmiotowym artykule skupimy się wyłącznie na kwestii dalszej cyfryzacji procesu budowlanego, jako konsekwencji zamierzonej, długofalowej działalności zmierzającej do usprawniania, ujednolicania i upraszczania procedur administracyjnych w prawie budowlanym.
Dalsza cyfryzacja procesu budowlanego
Elektroniczny Dziennik Budowy (EDB)
Dużym uproszczeniem dla branży będzie możliwość prowadzenia dziennika budowy w formie elektronicznej w systemie Elektronicznego Dziennika Budowy (EDB). Przepisy dotyczące EDB wejdą w życie już 27 stycznia 2023 r.
Uprawnionym do wystąpienia o wydanie dziennika budowy w formie elektronicznej będzie inwestor. Na chwilę obecną decyzja w zakresie formy prowadzenia dziennika budowy będzie należała do inwestora. Będzie on miał możliwość wyboru formy elektronicznej, jak i zwykłej papierowej. Jeśli jednak zdecyduje się na formę elektroniczną, nie będzie mógł później korzystać z wersji papierowej dla danego obiektu budowlanego. Po 31 grudnia 2029 r. forma papierowa dziennika budowy przestanie istnieć, za wyjątkiem dzienników budowy dotyczących robót budowlanych na terenach zamkniętych ustalonych decyzją Ministra Obrony Narodowej. Szczegółowe dane, jakie należało będzie podać występując o wydanie dziennika budowy w formie elektronicznej określa ustawa.
Za prowadzenie dziennika budowy zgodnie z przepisami ustawy odpowiada kierownik budowy. Uprawnionymi zaś do dokonania wpisu w dzienniku budowy są:
- uczestnicy procesu budowlanego,
- geodeta wykonujący na terenie budowy czynności geodezyjne na potrzeby budownictwa,
- upoważnieni pracownicy organów nadzoru budowlanego i innych organów uprawnionych do kontroli przestrzegania przepisów na terenie budowy, w ramach dokonywanych czynności kontrolnych.
Do obowiązków inwestora należeć będzie natomiast dołączenie do dziennika budowy kopii uprawnień budowlanych osób pełniących funkcje: kierownika budowy, kierownika robót, inspektora nadzoru inwestorskiego, projektanta sprawującego nadzór autorski.
System EDB służy do wydawania oraz prowadzenia dzienników budowy w postaci elektronicznej. Adres strony internetowej, na której jest system EDB, Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego udostępnia w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej obsługującego go urzędu. Każdy elektroniczny dziennik budowy będzie można odnaleźć na stronie po nadawanym w systemie EDB indywidualnym numerze.
Z poziomu elektronicznego dziennika budowy w systemie EDB będzie możliwe zarządzanie całym procesem budowlanym. Każdy uprawniony uczestnik procesu inwestycyjnego będzie miał prawo zrobić zdalny wpis w elektronicznym dzienniku budowy. Będzie to możliwe poprzez wejście na wskazaną stronę internetową i zarejestrowanie się w systemie EDB.
Dla jeszcze większego ułatwienia dostępu do EDB, udostępniona będzie również wersja mobilna systemu, możliwa do darmowego pobrania zarówno na Google Play jak i w Apple Store.
Elektroniczna Książka Obiektu Budowlanego
Następną zmianą, która ma ułatwić uczestnikom procesu budowlanego pracę, jest wprowadzenie Elektronicznej Książki Obiektu Budowlanego (EKOB). Ma to być aplikacja, za pomocą której każdorazowy właściciel, czy też zarządca nieruchomości będzie miał możliwość dokonywania wpisów dotyczących nieruchomości w formie zdalnej.
W Elektronicznej Książce Obiektu Budowlanego umieszczane będą następujące informacje:
- informacje o obiekcie budowlanym;
- imiona i nazwiska albo nazwy, adresy zamieszkania lub siedziby oraz e-maile właściciela lub zarządcy;
- informacje dotyczące kontroli, ekspertyz i opinii technicznych dotyczących obiektu budowlanego oraz imion i nazwisk osób, przez które zostały sporządzone;
- informacje dotyczące przeglądów technicznych, konserwacji oraz napraw urządzeń przeciwpożarowych oraz imion i nazwisk osób, które dokonały tych czynności;
- informacje dotyczące robót budowlanych związanych z obiektem budowlanym, a wykonywanych po oddaniu do użytkowania;
- informacje dotyczące katastrof budowlanych dotyczących obiektu budowlanego;
- informacje dotyczące decyzji, postanowień, zaświadczeń i innych dokumentów wydanych przez organy administracji publicznej, dotyczących obiektu budowlanego.
Przepisy dotyczące Elektronicznej Książki Obiektu Budowlanego zaczną obowiązywać od dnia 1 stycznia 2023 r., kiedy to system EKOB zostanie wdrożony, niemniej dopiero od 2027 r. system ten będzie funkcjonował wyłącznie w formie elektronicznej.
System e-CRUB
Elektroniczny Centralny Rejestr osób posiadających uprawnienia budowlane (e- CRUB) jest kolejnym rozwiązaniem technicznym, które ma na celu cyfryzację procesów administracyjnych w budownictwie.
Jak sama nazwa mówi rejestr ten gromadzi dane osób posiadających uprawnienia budowlane, ale również dane osób ukaranych z tytułu odpowiedzialności zawodowej w budownictwie.
System e-CRUB działa w formie wyszukiwarki już od sierpnia 2022 r. i umożliwia chociażby inwestorom weryfikację uprawnień osób, którym chcą oni powierzyć zadania z prowadzonego przez siebie procesu budowlanego, bez wglądu w dokumentację w formie papierowej. Weryfikacja ta ma służyć również wszelkim organom nadzorczym, organom administracji architektoniczno-budowlanej, czy też nadzoru budowlanego.
Dzięki systemowi e-CRUB nie trzeba będzie dołączać do projektu budowlanego dokumentów dotyczących posiadania uprawnień budowlanych. Podobnie, jak nie trzeba będzie przedkładać decyzji o nadaniu uprawnień i zaświadczenia o przynależności do danej izby zawodowej każdorazowo w urzędzie. Wszystkie dane będzie można na bieżąco sprawdzić w dedykowanej wyszukiwarce systemu e-CRUB.
Decyzja o wpisie do rejestru została zautomatyzowana. W e-CRUB dane pojawią się zaraz po zdanym egzaminie. System ma być zarządzany na podstawie danych z izb zawodowych odpowiedzialnych za nadawanie uprawnień w budownictwie – Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa i Izby Architektów RP.
Brak konieczności posługiwania się w procesie budowlanym i przedkładania papierowej wersji dokumentów dotyczących posiadanych uprawnień niewątpliwie usprawni proces budowlany, a tym samym również ten krok ku pełnej cyfryzacji postępowań administracyjnych w procesie budowlanym należy ocenić pozytywnie.
Portal E-budownictwo
Portal E-budownictwo działa od sierpnia 2022 r. Jego głównym zadaniem jest pomoc dla uczestników procesu budowlanego stworzenia niezbędnych dokumentów, które można za pomocą portalu wygenerować w postaci formularza, uzupełnić takie dokumenty w wersji elektronicznej, zapisać i logując się za pomocą ePUAP dokument podpisać i wysłać bezpośrednio do interesującego nas urzędu bez wychodzenia z domu. Oczywiście można każdorazowo uzupełnić wniosek korzystając z portalu E-budownictwo i wniosek taki wydrukować, a następnie w tradycyjnej formie papierowej wysłać do urzędu za pomocą operatora pocztowego, czy zanieść do urzędu osobiście.
Portal ma za zadanie generowanie dokumentów związanych z procesem budowlanym, takich jak m.in.:
- wniosek o pozwolenie na budowę;
- zgłoszenie budowy lub wykonywania innych robót budowlanych;
- wniosek o pozwolenie na rozbiórkę;
- zgłoszenie rozbiórki;
- oświadczenie o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane;
- wniosek o wydanie odrębnej decyzji o zatwierdzeniu projektu zagospodarowania działki lub terenu lub projektu architektoniczno-budowlanego;
- wniosek o zmianę pozwolenia na budowę;
- zawiadomienia o zamierzonym terminie rozpoczęcia robót budowlanych;
- wniosek o wszczęcie uproszczonego postępowania legalizacyjnego;
- zawiadomienie o zakończeniu budowy;
- wniosek o pozwolenie na użytkowanie.
Przez portal E-budownictwo sprawdzimy też status złożonego wniosku.
Portal E-budownictwo ma za zadanie stanowić bazę dostępu do wszystkich systemów udostępnianych przez Główny Urząd Nadzoru Budowlanego jednym logowaniem. Portal w przyszłości ma być w pełni kompatybilny z innymi systemami informatycznymi służącymi cyfryzacji procesów administracyjnych w budownictwie.
Niewątpliwą zaletą portalu E-budownictwo jest jego intuicyjność. Na każdym kroku wypełniania wniosków portal służy niezbędną instrukcją, również w formie obrazkowej, która przedstawia jak dany moment wypełniania wniosku powinien wyglądać. Użytkownicy mogą korzystać z sekcji pytań i odpowiedzi oraz formularza kontaktowego i infolinii, które również dedykowane są ułatwieniu dostępu do portalu.
Inne rozwiązania w celu cyfryzacji procesu budowlanego
Ważną rolę w procesie cyfryzacji procesu budowlanego odgrywają również inne systemy elektroniczne, które podobnie jak opisane powyżej, mają za zadanie usprawnić procesy administracyjne w prawie budowlanym.
Rejestr Wniosków, Decyzji i Zgłoszeń w sprawach budowlanych
Jednym z takich systemów jest Rejestr Wniosków, Decyzji i Zgłoszeń w sprawach budowlanych (RWDZ). Rejestr ten jest wyszukiwarką publiczną, którą znajdziemy pod adresem: https://wyszukiwarka.gunb.gov.pl/
Poprzez wyszukiwarkę RWDZ można wyszukać pozwolenia na budowę oraz zgłoszenia zamierzenia budowlanego.
System ten może pobierać dane z innych systemów w pełni automatycznie. Będzie możliwa integracja nowego RWDZ m.in. z programem dziedzinowym do obsługi procesów budowlanych wykorzystywanym w starostwach powiatowych, serwisem e-Budownictwo i innymi, powstającymi w przyszłości rozwiązaniami IT.
System Nadzoru Rynku Wyrobów Budowlanych
Innym istotnym rozwiązaniem technicznym jest System Nadzoru Rynku Wyrobów Budowlanych e-SNRWB. System ten służy usprawnieniu czynności nadzoru i kontroli, poprzez przekazywanie informacji pomiędzy jednostkami Wojewódzkiego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego oraz do Głównego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego.
System do Obsługi Postępowań Administracyjnych w Budownictwie
Ma powstać również inny projekt informatyczny zainicjowany przez Główny Inspektorat Nadzoru Budowlanego – System do Obsługi Postępowań Administracyjnych w Budownictwie (SOPAB), czyli systemem informatyczny do prowadzenia elektronicznych postępowań administracyjnych.
W tym miejscu nie można również pominąć systemu informacji o źródłach ogrzewania budynków w Polsce. System CEEB, bo o nim mowa, jest odpowiedzią na walkę ze smogiem, który to z roku na rok coraz bardziej wpływa na nasze zdrowie. Spis źródeł ciepła jest obowiązkowy. Niezgłoszenie sposobu ogrzewania domu w terminie zagrożone jest karami pieniężnymi.
Podsumowanie
Wprowadzone zmiany w prawie budowlanym mające na celu cyfryzację procesu budowlanego, należy ocenić pozytywnie. To nic innego jak wyjście organów państwowych naprzeciw uczestnikom procesu budowlanego, na których spoczywa szereg obowiązków, formalności, które muszą niejednokrotnie zostać spełnione w przewidzianym przez ustawę czasie. Możliwość załatwienia wielu czynności z poziomu komputera, czy też możliwość udostępnienia informacji w formie zdalnej nie tylko ułatwia pracę interesantom, lecz również urzędom. Urzędy i instytucje co oczywiste nie zawsze są w stanie przyjąć wszystkich zainteresowanych, czy też pracować w godzinach dogodnych dla każdego obywatela, przedsiębiorcy. Cyfryzacja procesu budowlanego wpłynie niewątpliwie na szybkość załatwiania spraw w budowlanym procesie administracyjnym, a tym samym będzie odciążeniem dla urzędów. Należy więc w szczególności zadbać o sprawne działanie tworzonych cyfrowych systemów, a także pozostawienie „furtki” dla ciągłego ulepszania tych systemów na podstawie opinii korzystających, tak aby w sposób kompleksowy i niezakłócony pozwalały załatwiać sprawy w pełni online.
Karolina Gębka – Radca Prawny z Kancelarii Chmura i Partnerzy Radcowie Prawni sp. p.
Podstawa prawna: Ustawa o zmianie ustawy- prawo budowlane oraz innych ustaw z dnia 7 lipca 2022 r. (Dz. U. z 2022 r. poz. 1557)