Wizerunek człowieka w myśl prawa ujętego w Kodeksie cywilnym (Art.23), podlega szczególnej ochronie jako wrażliwe dane osobowe oraz jedno z dóbr osobistych. Za wizerunek uznaje się cechy zewnętrze człowieka, jego wygląd, który odróżnia go od innych osób.
Innym ważnym dokumentem, który narzuca ochronę wizerunku człowieka, jest ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Art.81), szczególnie ważna dla twórców – możemy tam znaleźć zapis na temat tego, że rozpowszechnianie wizerunku wymaga zgody osoby przedstawionej.
Jednak są przypadki, kiedy uzyskanie zgody nie jest konieczne. Taka sytuacja ma miejsce kiedy fragmenty wizerunku osoby przedstawionej nie pozwalają na jej jednoznaczną weryfikację, kiedy dana osoba pełni funkcję publiczną lub gdy naszym zamiarem było uwiecznienie tego, co znajdywało się w tle.
Czym jest zgoda na wykorzystanie wizerunku?
Rozpowszechnianie wizerunku obejmuje w swojej definicji wszystkie sposoby udostępniania publicznego, czyli takiego, do którego dostęp ma szerokie grono odbiorców. Uzyskanie zgody na przetwarzanie wizerunku jest konieczne wtedy, gdy w dowolny sposób (aparatem, na rysunku, obrazie) została uchwycona część lub całość sylwetki, która umożliwia jednoznaczne zidentyfikowanie danej osoby. Niezależnie od tego czy ma to przynieść korzyści majątkowe, czy też nie, rozpowszechnianie wizerunku bez zgody, jest zabronione i surowo karane.
Ustawa o ochronie danych osobowych definitywnie określa, że osoba, która przetwarza dane osobowe, do których nie została upoważniona, podlega karze grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat dwóch. By rozpocząć postępowanie, należy złożyć do prokuratury zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa, a jeśli dojdzie do skazania, to dla osoby uznanej za winną, będzie wiązało się to z odnotowaniem w Krajowym Rejestrze Karnym.
Co więcej, nie są to wszystkie konsekwencje, jakie mogą spotkać osobę, która publikuje czyjś wizerunek, bez odpowiedniej zgody. Kary narzuca nie tylko ustawa o ochronie danych osobowych, ale także Kodeks cywilny także przewiduje kary za tego typu przewinienia.
W razie stwierdzenia naruszenia, osoba poszkodowana może żądać usunięcia skutków nielegalnego działania, a także oficjalnego oświadczenia wyjaśniającego sytuację, na przykład w mediach społecznościowych.
Jakie daje prawa, kto może jej udzielić?
Udzielić zgody może tylko i wyłącznie osoba, której wizerunek został w określony sposób utrwalony. Nie ma w tej kwestii żadnych wyjątków, co więcej, osoba wyrażająca zgodę musi być w pełni świadoma tego co robi. Zgoda daje prawo do publikowania wizerunku danej osoby, jednak domniemywa się, że obowiązuje to w takim zakresie, o jakim dana osoba mogła mieć pojęcie. Oznacza to, że jeśli wizerunek osoby zostanie opublikowany w miejscu innym, niż było to zamierzone, uznaje się, że zgoda nie została udzielona. Aby nie dochodziło do takich nieporozumień, najlepiej jest w dokumencie umieścić konkretne okoliczności, które będą towarzyszyły używaniu wizerunku (np. adres lub nazwę strony internetowej na, której zostanie opublikowany wizerunek).
Czy ma jakieś ograniczenia czasowe – na jak długo przysługuje, w jakiej formie powinna zostać udzielona?
Zgoda na wykorzystanie wizerunku musi być przede wszystkim dobrowolna i niczym niewymuszona. Nie może być skutkiem ani nacisków, ani wymuszeń. Jednocześnie, nie ma jasno określonej formy, w jakiej taka zgoda musi zaistnieć, co oznacza, że może być zarówno pisemna jak i słowna. Jednak dla pewności, zawsze lepiej sporządzić ją na papierze, by osoba, która wyraża zgodę, nie wyparła się udzielenia jej.
Trzeba zaznaczyć, że zgoda na wykorzystanie wizerunku może zostać wycofana w każdej chwili. Należy jednak pamiętać, że prawo nie działa wstecz i w takiej sytuacji, wycofanie zgody dotyczy tylko materiałów, które dopiero miałyby być opublikowane. Warto mieć świadomość, że jeśli osoba, która uzyskała zgodę na publikowanie wizerunku, dozna z tytułu wycofania zgody szkody, może wystąpić z żądaniem odszkodowania.
