Rosnące koszty prowadzenia działalności zmuszają wielu pracodawców do likwidacji stanowisk pracy i zwolnienia niektórych pracowników. Takie działania mają na celu znacząco obniżyć wydatki. Sytuacja ta jest jednak trudna dla osób, które w wyniku tej decyzji tracą pracę. Warto dowiedzieć się nieco więcej na ten temat oraz zapoznać się z najważniejszymi zasadami, którymi należy się kierować.
Czym jest likwidacja stanowiska pracy?
Likwidacja stanowiska pracy jest decyzją, która należy wyłącznie do pracodawcy. Oznacza to, że sąd badający konkretną sprawę, a dokładniej odwołanie pracownika od takiej decyzji nie może oceniać, czy to było zasadne. Likwidacja stanowiska pracy może mieć dwie formy. Pierwszą z nich jest definitywne wypowiedzenie umowy oraz rozstanie się z pracownikiem. Drugim przypadkiem jest natomiast wypowiedzenie zmieniające warunki pracy oraz płacy. Wszystko zależy od tego, w jakiej kondycji finansowej jest firma i na które z rozwiązań może sobie pozwolić pracodawca.
Mimo że likwidacja stanowiska jako sama decyzja nie podlega ocenie sądu, to pracownik, który został zwolniony, ma prawo odwołać się od decyzji i otrzymanego wypowiedzenia. Nierzadko bowiem zdarza się, że likwidacja jest tylko pozorna, a pracodawca chce w ten sposób pozbyć się niewygodnego pracownika. Jest to niedopuszczalna sytuacja, w której pracodawca jest na straconej pozycji.
Istnieje możliwość zlikwidowania stanowiska pracy także wtedy, gdy w firmie jest ich więcej niż jedno. W takiej sytuacji pracodawca musi jednak wskazać kryteria, którymi kierował się podczas wyboru konkretnego pracownika.
Likwidacja stanowiska pracy a okres wypowiedzenia
Pracownika, który utracił prace w wyniku likwidacji stanowiska, który był zatrudniony na podstawie umowy o pracę, obowiązuje okres wypowiedzenia. Dla osób, które pracowały krócej niż pół roku, wynosi on 2 tygodnie. Dla zatrudnionych powyżej sześciu miesięcy, ale krócej niż trzy lata jest to jeden miesiąc. Najwięcej, bo aż trzy miesiące wypowiedzenia przysługują pracownikom pracującym u konkretnego pracodawcy przez co najmniej trzy lata.
Likwidacja stanowiska pracy bez okresu wypowiedzenia – czy jest możliwa?
Ze względu na to, że likwidacja stanowiska pracy to przyczyna niezależna od pracownika, to pracodawca nie może tego zrobić bez uwzględnienia okresu wypowiedzenia. Może jednak skrócić ten czas w przypadku osób, którym przysługuje trzymiesięczne wypowiedzenie. W takim przypadku może je zmniejszyć do miesiąca. Trzeba pamiętać także o tym, że Kodeks pracy zakazuje likwidacji stanowiska pracy w przypadku osób w wieku przedemerytalnym. Możliwa jest jednak zmiana warunków pracy i płacy, gdy jest to konieczne np. ze względu na wprowadzenie nowych zasad wynagradzania pracowników.
Likwidacja stanowiska pracy – wypowiedzenie w przypadku zwolnień indywidualnych
Likwidacja stanowiska pracy może wynikać z różnych problemów finansowych przedsiębiorstwa, zmiany polityki lub restrukturyzacji. Jednak zawsze jest to przyczyna niedotycząca pracownika, a więc niewynikająca z jego zachowania czy niewywiązywania się z obowiązków służbowych. W przypadku firm zatrudniających mniej niż 20 pracowników redukcja etatów odbywa się zgodnie z przepisami Kodeksu pracy. Jeśli jednak firma zatrudnia więcej niż 20 osób, to działania te reguluje ustawa z 13 marca 2003 roku o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.
Likwidacja stanowiska pracy a odprawa
Mimo że likwidacja stanowiska ma pomóc przedsiębiorcy w poprawie kondycji finansowej, to wiąże się także z wydatkiem, jakim jest odprawa, która należy się zwalnianemu pracownikowi. Zasada ta dotyczy firm zatrudniających więcej niż 20 osób.
Wysokość odprawy zależy przede wszystkim od stażu pracy. Jeśli pracownik był zatrudniony krócej niż dwa lata, to powinien otrzymać odprawę w wysokości jednomiesięcznej pensji. W przypadku zatrudnienia od 2 do 8 lat to odprawa musi mieć wysokość dwóch miesięcznych wynagrodzeń. Trzymiesięczna pensja należy się natomiast pracownikom zatrudnionym przez okres dłuższy niż 8 lat.
Jakie konsekwencja dla pracownika niesie ze sobą likwidacja stanowiska?
Przede wszystkim pracownik zostaje pozbawiony źródła dochodu. Jednak dzięki temu, że zachowuje okres wypowiedzenia, może w tym czasie szukać nowego miejsca pracy. Może także skorzystać ze specjalnego urlopu na ten właśnie cel. W przypadku dwutygodniowego oraz miesięcznego okresu wypowiedzenia są to dwa dni. Natomiast dla pracowników na trzymiesięcznym wypowiedzeniu są to trzy dni.
Obowiązkiem pracodawcy jest także wydanie świadectwa pracy po rozwiązaniu stosunku pracy. W tym dokumencie musi znaleźć się informacja, że przyczyną wypowiedzenia była likwidacja stanowiska. Wszystkie naruszenia w tym zakresie powinny być zgłaszane do Państwowej Inspekcji Pracy. Sprawdzi ona, czy wszystko przebiegło zgodnie z prawem oraz czy pracodawca mógł zwolnić pracownika w ten właśnie sposób.
